Odszkodowanie za pomoc osoby bliskiej – uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego

Od niedawna możemy zapoznać się z uzasadnieniem uchwały Sądu Najwyższego w sprawie odszkodowania za pomoc osoby bliskiej. Uchwała została wydana na wniosek Rzecznika Finansowego. Miała ona na celu celu udzielenie odpowiedzi na pytanie odnośnie zwrotu kosztów opieki nad poszkodowanym sprawowanej przez osoby bliskie.

O wniosku informowałem we wpisie Odszkodowanie za pomoc osoby bliskiej – wniosek Rzecznika Finansowego.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 22 lipca 2020 r. (III CZP 31/19) stwierdziła, że poszkodowany, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, może domagać się na podstawie art. 444 § 1 KC odszkodowania z tytułu kosztów opieki sprawowanej nad nim nieodpłatnie przez osoby bliskie.

Uchwała ma na celu rozstrzygnięcia rozbieżności pojawiających się na tle art. 444 § 1 KC, który w orzecznictwie sądów powszechnych jest interpretowany różnie. Część sądów stosowała niekorzystną dla poszkodowanych interpretację, w myśl której poszkodowany dochodzący odszkodowania za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia od sprawcy szkody (lub ubezpieczyciela) musi wykazać fakt poniesienia kosztów opieki (np. za pomocą pisemnej umowy), aby uzyskać zwrot kosztów.

W myśl uchwały poszkodowanemu przysługuje zwrot kosztów pomocy świadczonej przez osobę bliską, nawet jeżeli była świadczona nieodpłatnie.

Oznacza to, że poszkodowany będzie mógł poprzestać, na wykazaniu:

– że korzystał z pomocy osoby bliskiej (wskazując opiekuna),

– zakresu pomocy (np. pomoc przy czynnościach urzędowych, dowożenie do placówek medycznych),

– okresu korzystania z pomocy/liczby godzin poświęconej na opiekę.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wskazał, że nie jest uzasadnione różnicowanie sytuacji prawnej w zależności od tego czy korzystali odpłatnie czy nieodpłatnie z pomocy bliskich, a w orzecznictwie ugruntował się pogląd, że to poszkodowanemu przysługuje jej zwrot (a nie np. osobie bliskiej). Wskazano ponadto, że odmienna zasada może sprzyjać nadużyciom i kreowaniu fikcyjnych umów.

Zwrócono uwagę, że za taką interpretacją przemawia sformułowanie z art. 444 § 1 KC „wszelkie wynikłe z tego powodu koszty”, które odnosi się nie tylko do faktycznych wydatków, ale i uzyskanych świadczeń (i ich wartości).

Uchwałę oceniam pozytywnie, zwłaszcza że „odformalizuje” praktykę zbyt drobiazgowego, niepotrzebnie rygorystycznego rozpatrywania zwrotu kosztów opieki, a jednocześnie „nie dyskryminuje” nieodpłatnych opiekunów spośród osób bliskich i ich czasu poświęconego na pomoc. Oczywiście sprzyja ona to też pełniejszej kompensacji szkody.

Data opublikowania:
Data ostatniej aktualizacji:
W czym mogę Ci pomóc?